100.10.10

Dziesiąty października roku setnego

Obchody stulecia obalenia dynastii Qing, czyli rewolucji Xinhai, świętowane są zarówno w Chińskiej Republice Ludowej i Republice Chin (tzw. Tajwan). Ponieważ Tajwan nie jest członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych, a tym samym nie ma prawnego statusu państwa, nie utrzymuje oficjalnych stosunków dyplomatycznych z większością krajów świata. Z tego powodu defiladę wojskowa, przed Pałacem Prezydenckim w Taipei, razem z prezydent Tajwanu Ma Ying-jeou, odbierało jedynie czterech gości w randze prezydenta - Blaise Compaore (Burkina Faso), Alvaro Colom Caballeros (Gwatemala), Marcus Stephen (Nauru) i Johnson Toribiong (Palau). Wśród zaproszonych gości znaleźli się także, między innymi, były prezydent Litwy Valdas Adamkus oraz były sekretarz obrony USA Donald Rumsfeld.

Europejska układanka 

W chwili wybuchu powstania, 10 października 1911 roku, przeciw władzy cesarzowej Cixi z dynastii Qing, Chiny były w stanie rozpadu, a duża część terytorium kraju pod okupacją obcych mocarstw .

W wyniku przegranej, w pierwszej wojnie chińsko-japońskiej (1894-1895), Chiny, osłabione wcześniejszymi wojnami opiumowymi, podpisały niekorzystny traktat pokojowy (tzw. Shimonoseki), w wyniku którego zrzekły się zwierzchnictwa nad Koreą, utraciły Tajwan, wraz z przyległym archipelagiem Pescadores oraz półwysep Liaotung, na granicy chińsko-koreańskiej, z bazą morską Port Artur włącznie.

Wielka Brytania i USA z zadowoleniem przyjęły zwycięstwo Japonii, ponieważ dzięki klauzuli najwyższego uprzywilejowania, koncesje handlowe jakie uzyskała ona na Chinach, obejmowały automatycznie także te państwa. Ponieważ polityka pod koniec XIX w. była, w dużej mierze, grą o sumie zerowej, obecność Japonii na półwyspie Liaotung i w Mandżurii, była postrzegana przez Rosję i jej sojuszników - Francję i Niemcy, jako zagrożenie w tradycyjnej rosyjskiej strefie wpływów. W wyniku nacisków dyplomatycznych Japonia wycofała się z półwyspu Liaotung, utrzymując jednak, między innymi, wyspę Tajwan i archipelag Pescadores .

Zbliżenie między Chinami a Imperium Rosyjskim skutkowało podpisaniem traktatu o budowie kolei transmandżurskiej, tym samym oddając Mandżurię faktycznie w rosyjską strefę wpływów, a w rezultacie jej aneksję, po upadku powstania bokserów w Chinach (1899-1901). Dodatkowo wydzierżawiono Rosji, na 25 lat (1898), Port Artur, który stał się główną bazą morską rosyjskiej floty wojennej Oceanu Spokojnego.

W 1897 roku II Rzesza Niemiecka otrzymała 99-letnia koncesję w rejonie zatoki Jiaozhou, w północno-wschodnich Chinach, na ternie prowincji Shandong, oraz prawo do zbudowania kolei żelaznej w głąb kraju. Wielka Brytania popierała dążenia Rzeszy, widząc w tym środek zapobiegawczy przeciw rosnącemu w siłę i zdobycze terytorialne Imperium Rosyjskiemu. Nie omieszkała jednak zaanektować Weihaiwei – pobliskiego portu w tej samej prowincji, a także rozszerzyć swoją strefę wpływów na dorzecze rzeki Jangcy. Z kolei reakcją Francji na taki ruch Wielkiej Brytanii, było zajęcie, a następnie wydzierżawienie, części prowincji Guangdong w południowo-wschodnich Chinach, która jednak nie odegrała większej roli, ani gospodarczej, ani strategicznej.

Powstanie

Sun Yat- Sen, doktor nauk medycznych, przez wiele lat spiskował przeciw władzy mandżurskiej dynastii Qing, szukając wsparcia m.in. w Japonii i Stanach Zjednoczonych. XIX-wieczne Chiny, mimo istotnych różnic, dotknięte były tą samą chorobą co kraje europejskie – dużymi wpływami szlachty i żałosną sytuacją niższych warstw społecznych. Mimo podatnego gruntu dla rewolucji, wspomnianych wcześniej okupacji i sytuacji społecznej, wielokrotne próby powstań nie przynosiły rezultatu, podkopywały jednak wiarę w siłę rządów cesarskich. Częściowa nacjonalizacja kolei była ukłonem w kierunku wpływowej szlachty, ale stała się także katalizatorem organizacji opozycji wewnątrz kraju. Powstanie wybuchło w Wuchang i w błyskawicznym tempie opanowało południowe prowincje kraju. Tak jak gwarancja bezpieczeństwa dla obcokrajowców i ich majątków zapewniła nie włączanie się mocarstw europejskich do konfliktu, tak oferta przekazania władzy generałowi wysłanemu do stłumienia rebelii zapewniła poparcie armii dla obalenia cesarzowej. 29 grudnia 1911 roku powstańcy wybrali Suna na tymczasowego prezydenta republiki, którą proklamowano trzy dni później, jako Republika Chin. W międzyczasie, korzystając ze słabości władzy centralnej, Tybet i Mongolia Zewnętrzna ogłosiły niepodległość.

Parada wojskowa 

Dziesiątki tysięcy widzów, już od wczesnych godzin porannych, miały okazje podziwiać sprzęt wojskowy, kolumny którego, rozstawione były na ulicach otaczających główny plac uroczystości. Nie zabrakło maszyn koreańskiego Deawoo, japońskiego Mitsubishi, niemieckiego Mercedesa i amerykańskiej broni rożnego typu – amfibii, Humvee z rakietami przeciwpancernymi, pojazdów opancerzonych piechoty, pojazdów przeciwlotniczych, pojazdów wojsk inżynieryjnych.

Punktualnie o godzinie jedenastej przedstawiciele wszystkich formacji wojskowych rozpoczęli paradę wzdłuż Pałacu Prezydenckiego. Najbardziej spektakularny był jednak synchronizowany przelot 70 samolotów i helikopterów (produkcji amerykańskiej i francuskiej), a także pokaz umiejętności spadochroniarzy lądujących między tajpejskimi drapaczami chmur.